Veiligheidssignalisatie

Symbolen en pictogrammen informeren werknemers op een eenvoudige en doeltreffende manier, los van eventuele taalbarrières, over de potentiële risico's en te nemen maatregelen. Het gaat onder meer om gebodstekens, verbodstekens, waarschuwingstekens, de aanduiding van nooduitrusting, brandbestrijding …

Om deze signalisatie eenduidig te kunnen gebruiken zijn de vorm (vierkant, rond of driehoekig), kleur (blauw, groen, rood, geel) en inhoud van deze pictogrammen vastgelegd in de Codex 'Welzijn op het Werk' (Codex III.6).

Er bestaan ook normen voor veiligheidssignalisatie (NBN ISO 3864).

Meer informatie over veiligheidssignalisatie vind je in de thema's:

• Etikettering chemische producten 
• Preventie brand
• Eerste hulp 
• Arbeidsrisico's
• …

Preventie en Interim biedt een handig veiligheidssignalistiekaartje aan met een overzicht van veel voorkomende symbolen. Je kan dit kaartje hier gratis bestellen.

In dit document vind je een overzicht van veiligheidssignalisatie, gevaarsymbolen en andere pictogrammen die vaak voorkomen op de werkplek.

Een lichtsignaal is volgens Codex III.6 een signaal dat wordt uitgezonden door een oppervlak bestaande uit doorzichtig of doorschijnend materiaal dat van binnen uit of van achteren wordt verlicht. 

Denk bijvoorbeeld aan de verkeerslichten of aan het oranje knipperlicht op een tractor. Heftrucks zijn soms uitgerust met een 'blue spot': felle led-lichten projecteren een opvallend blauwe lichtvlek op de grond, kort voor de heftruck.

Codex bijlage III.6-6 legt vast aan welke criteria lichtsignalen moeten voldoen en hoe men ze moet gebruiken.

Via verschillende geluiden kan men de aandacht trekken op mogelijk gevaarlijke situaties. Denk bijvoorbeeld aan het geluidssignaal bij het achteruitrijden van vrachtwagens of heftrucks.

Codex bijlage III.6-7 bepaalt waaraan dergelijke auditieve signalen moeten voldoen.

Via mondelinge communicatie kan men gerichte en vooraf afgesproken boodschappen uitwisselen.

Een kraanmachinist die visueel niet kan zien waar hij naartoe moet met de last die hij wil verplaatsen, kan via mondelinge commando's van een collega naar de juiste plek geleid worden.

Codex bijlage III.6-8 bepaalt de spelregels bij het gebruik van verbale veiligheidssignalisatie.

Soms volstaan visuele en/of auditieve signalen niet. Gebaren met een vooraf duidelijk afgesproken betekenis kunnen een oplossing bieden. Zo'n hand- en armsein moet precies en eenvoudig zijn, uit een breed gebaar bestaan, gemakkelijk te geven en te begrijpen zijn en goed van een ander hand- of armsein te onderscheiden zijn.

Voorbeelden: 

• Begeleiding van een machinist van een torenkraan die vanop 30 m hoogte te weinig zicht heeft op de grond.
• Vanop de grond een vliegtuig naar zijn parkeerplaats of startbaan navigeren.

Codex bijlage III.6-9 legt vast waaraan gebaren, gebruikt als veiligheidssignalen, moeten voldoen.

Opmerking:

De werknemers die dit soort signalen geven, zijn volgens de welzijnswetgeving onderworpen aan het gezondheidsrisico 'verhoogde waakzaamheid'.

• Codex III.6 - veiligheidssignalisatie 
• ARAB art. 52.9.2 over brandbestrijdingsmiddelen
• ARAB art. 52.5.1 over nooduitgangen
• ARAB art 434.8.1 over toegang tot de werf
• Europese richtlijn 92/58/CEE
• Europese verordening 1272/2008 (CLP)
• Norm ISO 3864: veiligheidssignalisatie