Gezondheidstoezicht

Gezondheidstoezicht is de verplichte medische opvolging van werknemers door een arbeidsarts. Het gaat om werknemers die aan minstens één van onderstaande gezondheidsrisico's zijn blootgesteld:

• Werknemers met een veiligheidsfunctie.
• Werknemers op een werkpost met verhoogde waakzaamheid.
• Werknemers blootgesteld aan welbepaalde risico’s, zoals lawaai, manueel hanteren van lasten, nacht- en ploegenarbeid, chemische agentia, biologische agentia, psychosociale risico’s …

Voor sommige werknemers (jongeren, zwangere vrouwen ...) gelden speciale of bijkomende voorwaarden.

De arbeidsarts onderzoekt of de werknemer geschikt is voor de werkpost (of functie) en bepaalt de duur van de geschiktheid voor een gezondheidsrisico.
Deze duur varieert meestal tussen de 3, 6 of 12 maanden. 
Soms laat de Codex een langere geldigheid toe, bijvoorbeeld 3 of 5 jaar. Dit kan het geval zijn bij hanteren van lasten, lawaai, nachtarbeid,... .

Er bestaan verschillende soorten gezondheidstoezicht:

• Voorafgaand gezondheidstoezicht
• Periodiek gezondheidstoezicht
• Spontaan gezondheidstoezicht
• Voortgezet gezondheidstoezicht
• Gezondheidstoezicht bij werkhervatting
• Gezondheidstoezicht voorafgaand aan de werkhervatting
• Gezondheidstoezicht in het kader van moederschapsbescherming.

Meer details hierover vind je in circulaire CIN 2013 11 Gezondheidstoezicht.

Bij uitzendarbeid bepaalt de gebruiker aan welke gezondheidsrisico’s de uitzendkrachten op de werkpost blootgesteld worden. De gebruiker noteert dit op de werkpostfiche. Uitzendkrachten moeten hetzelfde gezondheidstoezicht krijgen als vaste werknemers die op dezelfde werkpost zouden werken.
Het uitzendbureau staat in voor het voorafgaand gezondheidstoezicht, de verplichte vaccinaties en heeft een rol bij moederschapsbescherming.

Een werkgever kan voor zijn werknemers uitsluitend voor arbeidsgerelateerde gezondheidsrisico’s een gezondheidsonderzoek aanvragen, en dus niet voor bijvoorbeeld bronchitis, kanker, een vaccinatie voor gele koorts (als het geen expat betreft) ...

Het gezondheidstoezicht is uitvoerig gereglementeerd in de Codex 'Welzijn op het Werk', meer bepaald in Codex I.4.

Opmerking:
Bij een langere afwezigheid, bestaat er een wettelijk traject gericht op het bevorderen van de re-integratie van een werknemer, die zijn overeengekomen werk tijdelijk of definitief niet meer kan uitoefenen. Deze procedure staat beschreven in circulaire CIN 2017 03 Re-integratietraject.

Meer informatie vind je in het thema Re-integratie.

Het uitzendbureau is verantwoordelijk voor het voorafgaand gezondheidstoezicht, de verplichte vaccinaties en  de moederschapsbescherming.

1. Voorafgaand gezondheidstoezicht

Als de gebruiker op de werkpostfiche gezondheidsrisico's heeft aangeduid, dan is het uitzendbureau verantwoordelijk voor het voorafgaand gezondheidstoezicht door de arbeidsarts om te bepalen of de uitzendkracht arbeidsgeschikt is voor die werkplaats.

Opzoeken in de Centrale Gegevensbank PI-M

De Centrale Gegevensbank van www.pi-m.be bevat informatie over de nog geldige arbeidsgeschiktheden van uitzendkrachten, met respect voor de privacy van de uitzendkracht. Als uit een opzoeking in de Centrale Gegevensbank blijkt dat de uitzendkracht (nog) arbeidsgeschikt is voor alle gezondheidsrisico’s voor die werkpost, dan volstaat een Afdruk uit de Centrale Gegevensbank en kan de uitzendkracht onmiddellijk aan de slag, zonder opnieuw bij de arbeidsarts te moeten langsgaan. Op deze manier helpt de Centrale Gegevensbank nutteloze herhaling van medische onderzoeken te vermijden. Meer informatie over de Centrale Gegevensbank vind je hier.

Onderzoek door de arbeidsarts

Als een opzoeking in de Centrale Gegevensbank geen geldig resultaat oplevert of de duur van de geschiktheid is afgelopen, dan moet het uitzendbureau een voorafgaand gezondheidstoezicht door een arbeidsarts organiseren vooraleer de uitzendkracht op die werkpost begint te werken (Codex, art. I.4-26).

Het uitzendbureau moet hiervoor een contract afsluiten met een Externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk (EDPBW). Wat dit precies inhoudt lees je in circulaire CIN 2014 10 Contract medische dienst en uitzendkantoor.

Samen met het formulier van aanvraag van onderzoek wordt een kopie van de werkpostfiche bezorgd aan de arbeidsarts van de EDPBW van het uitzendbureau. Het formulier van aanvraag van onderzoek moet volgende elementen vermelden:

• Naam en voornaam uitzendkracht
• Rijksregisternummer
• Taal
• Geslacht
• Functie en uit te voeren taken
• Vaccinaties
• Datum aanvraag

De arbeidsarts vermeldt het resultaat van het onderzoek en de duur ervan (geschikt, tijdelijk of definitief ongeschikt voor de werkpost) op een formulier voor de gezondheidsbeoordeling (medische kaart). Eén exemplaar wordt aan de uitzendkracht gegeven, een tweede is bestemd voor het uitzendbureau en een derde gaat in het gezondheidsdossier (dat wordt bijgehouden door de EDPBW). De arbeidsarts moet volgens de Codex (art. X.2-13§3) deze informatie ook ingeven in de Centrale Gegevensbank. 

Als de uitzendkracht arbeidsgeschikt is verklaard, dan kan de uitzendkracht aan het werk en bezorgt het uitzendbureau een kopie van het formulier voor de  gezondheidsbeoordeling of een Afdruk uit de Centrale Gegevensbank aan de gebruiker. 

Meer informatie vind je in circulaire CIN 2017 05 Voorafgaande gezondheidsbeoordeling.

2. Verplichte vaccinaties

De Codex 'Welzijn op het Werk' schrijft voor dat bij een aantal werkposten een vaccinatie verplicht is vooraleer de werknemer mag beginnen. De gebruiker bepaalt, samen met zijn arbeidsarts, welke werkposten hieronder vallen. Het uitzendbureau moet er vervolgens voor zorgen (kunnen aantonen) dat de uitzendkracht deze vaccinatie heeft gekregen vooraleer hij/zij aan de slag gaat. Dit kan deel uitmaken van het voorafgaand gezondheidstoezicht door de arbeidsarts.

Preventie en Interim heeft deze informatie samengebracht in een handige fiche: 'Doe de vaccinatiecheck'.  

Meer informatie vind je ook in circulaire CIN 2015 01 Biologische agentia.

3. Moederschapsbescherming

De gebruiker duidt op de werkpostfiche aan of een vrouw die zwanger is of borstvoeding geeft al dan niet op een bepaalde werkpost mag werken. Het uitzendbureau moet hiermee rekening houden.

Wanneer een vrouw na haar bevallingsrust terug aan het werk gaat, moet ze in bepaalde gevallen langsgaan bij de arbeidsarts. Het uitzendbureau staat in voor dit medisch onderzoek.

Wat moederschapsbescherming precies inhoudt en welke de verantwoordelijkheden van uitzendbureau en gebruiker zijn, staat uitgelegd in circulaire CIN 2017 02 Moederschapsbescherming.

De uitzendkracht is verplicht om in te gaan op het verzoek om naar de arbeidsarts te gaan als hij aan een werkpost wil werken waaraan gezondheidsrisico’s zijn verbonden. Deze gezondheidsrisico’s zijn op de werkpostfiche vermeld door de gebruiker.

De arbeidsarts bezorgt een ingevuld exemplaar van het formulier voor de gezondheidsbeoordeling aan de uitzendkracht. Op dit formulier duidt de arbeidsarts aan of de uitzendkracht geschikt, tijdelijk ongeschikt of definitief ongeschikt is voor de werkpost.

Wanneer een vaccinatie verplicht is, dan moet de uitzendkracht ingeënt zijn vooraleer hij/zij aan de slag kan. De vaccinatie kan gebeuren bij de arbeidsarts (bijvoorbeeld tijdens het voorafgaand gezondheidstoezicht) of door de huisarts. 

Als uitzendkrachten gezondheidsklachten ondervinden door het werk, dan hebben zij - net als vaste werknemers - recht op een spontaan gezondheidsonderzoek. Dit kan via de arbeidsarts (van de interne of externe dienst PBW) van de gebruiker. Uitzendkrachten moeten van bij het onthaal geïnformeerd worden over dit recht en over de contactgegevens van de arbeidsarts.

Het is aan de gebruiker om de gezondheidsrisico's van een bepaalde werkpost in kaart te brengen. De gebruiker doet dit op basis van een risicoanalyse van de werkposten. Bij de risicoanalyse geven de preventiediensten (intern en/of extern) en de arbeidsarts van de gebruiker het nodige advies. Vervolgens noteert de gebruiker op de werkpostfiche waarvoor gezondheidstoezicht nodig is.

De gebruiker verifieert voorafgaand of de uitzendkracht medisch geschikt is voor de werkpost (Codex, art. X.2-10,4°). Het uitzendbureau bezorgt hiervoor een ingevuld 'formulier voor de gezondheidsbeoordeling' of een Afdruk uit de Centrale Gegevensbank PI-M aan de gebruiker vooraleer de uitzendkracht begint. 

De gebruiker moet, in samenspraak met zijn arbeidsarts, nagaan of er maatregelen aan een werkpost nodig zijn voor zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven. De gebruiker vermeldt deze maatregelen op de werkpostfiche. 
Meer informatie over de taakverdeling tussen gebruiker en uitzendbureau vind je in circulaire CIN 2017 02 Moederschapsbescherming.

De gebruiker verschaft de uitzendkracht alle nodige (contact)informatie zodat de uitzendkracht – indien nodig – gebruik kan maken van zijn recht op een spontaan gezondheidstoezicht. De arbeidsarts (van de EDPBW) van de gebruiker is hiervoor het aanspreekpunt.

Codex I.4 - Maatregelen i.v.m. gezondheidstoezicht bij werknemers
Codex X.2 - Uitzendarbeid
Wet van 28 januari 2003 medische onderzoeken in het kader van arbeidsverhoudingen